Tiếng Nhật vui Tài liệu tự học tiếng Nhật
6 Trợ Từ tiếng Nhật diễn tả điều kiện/ giả định
1. ば (-ba)
Đặt ở cuối mệnh đề và biến mệnh đề đó thành điều kiện cho mệnh đề tiếp theo. Mệnh đề 2 sẽ thực hiện nếu mệnh đề có ば được thoả mãn. Bạn có thể dịch là “nếu”, “trong điều kiện là…”. Lưu ý, mệnh đề thứ 2 không diễn tả những ý như quyết tâm, ý định, mong muốn, yêu cầu, tuy nhiên cũng có một số ngoại trừ trong nguyên tắc này. Mệnh đề đi với ば đôi khi cũng xuất hiện đi kèm với もし ở đầu.
Ví dụ:
経済が安定していれば、この問題は解決できる。
Nếu như kinh tế ổn định, vấn đề này mới có thể giải quyết được.
hoặc là:
あまり高ければ、今回はあきらめよう。
Lần này nếu nó quá mắc thì khỏi mua.
2. たら (-tara)
たら diễn tả một tình huống giả định. Khác với ば, たら được sử dụng phổ thông trong văn nói và theo sau đó có thể là một mệnh đề chỉ ý định, mong muốn, yêu cầu. もし cũng có thể đi kèm với たら, bạn có thể dịch là “nếu”, “khi”…
Ví dụ:
もし明日雨が降ったら、テニスには行かないつもいです。
Tôi định là nếu trời mưa thì sẽ không đi chơi tenis.
hoặc là:
A：今、自由に使えるお金があったら、何がしたい？
B：そうね、船で外国旅行に行きたい。
A：Bây giờ, nếu có tiền để bạn có thể sử dụng tự do, bạn muốn làm gì?
B：Nếu vậy, mình muốn đi du lịch nước ngoài bằng tàu thuỷ.
3. なら (-nara)
なら cũng diễn tả một giả định và có ý nghĩa cũng tương tự như ば và たら. Tuy nhiên, なら có ý nhấn mạnh nhiều hơn ở chỗ, thay vì dịch là “nếu” thì thường được dịch là “chỉ nếu”, tỏ ý “chỉ trong trường hợp đó” mà thôi.
Ví dụ:
あの人なら、この仕事を引き受けてくれるでしょう。
Nếu là anh ấy, thì anh ấy đã nhận công việc này cho chúng ta.
hoặc là:
そんなに行きたいなら、行ったらいい。
Vì đã muốn đi như vậy nên nếu đi cũng được.
Trong ví dụ này, động từ 行きたい được lặp lại lần 2 với thể たら, khi đó なら trở thành cách để diễn tả lý do “vì sao có thể đi được”. Thế nên, bạn lưu ý, khi từ đi với なら được lặp lại, khi đó なら trở thành cách để diễn đạt lý do vì sao sự giả định được thoả mãn.
4. ところで (tokoro de)
ところで diễn tả điều kiện với ý nghĩa rằng ngay cả khi điều kiện đó được thoã mãn thì kết quả đem lại cũng không mấy khả quan. Trong ý nghĩa như vậy nên ところで có màu sắc tiêu cực hơn, và theo sau đó là một mệnh đề phủ định, bạn có thể dịch là “ngay cả khi”, “giả dụ như …. đi nữa”….Nghĩa của nó có phần giống với ても, nhưng ても bạn có thể dùng được cho cả ý nghĩa tích cực. Ngoài ra, ところで theo sau một thể quá khứ của động.
Ví dụ:
今から車で行ったところで、3時の新幹線にはとても間に合わないよ。
Giả dụ như bạn có đi bằng ô tô đi nữa, cũng không kịp được chuyển tàu tốc hành lúc 3 giờ.
Hoặc là:
あの人に説明してみたところで、わかってはくれないだろう。
Dù cho tôi có thử giải thích cho anh ấy, anh ấy cũng không hiểu dùm cho đâu!
5. でも, でも (-temo, -demo)
でも, でも diễn tả một giả định của động từ, tính từ, danh từ, và được hiểu rằng nếu giả định đó đúng thì có thể đem đến kết quả tích cực hoặc tiêu cực. て trong ても chính là thể て của động từ, でも thì được sử dụng theo sau một danh từ hoặc tính từ -na. Bạn có thể dịch là “dù rằng”, “dẫu cho”….
Ví dụ:
あなたが行っても私は行かないつもりです。
Dù bạn có đi tôi định cũng không đi.
hoặc là:
お金がなくても、幸せになれると思います。
Tôi cho rằng dù không có tiền vẫn có thể hạnh phúc.
6. と (to)
と diễn tả điều kiện và mang ý nghĩa gần giống như ば, たら, なら. Tuy nhiên, có một vài khác biệt ở chỗ: と mang ý nghĩa ràng buộc mạnh mẽ hơn, kiểu như một khi điều kiện được thoã mãn thì mệnh đề theo sau sẽ luôn luôn như thế. Ngoài ra, と không được sử dụng để diễn tả ý định, yêu cầu, câu hỏi, mong muốn (tương tự như ば ở trên). Bạn có thể là “nếu”, “khi”, …
Ví dụ:
お酒を飲みすぎと、頭が痛くなる。
Nếu uống rượu quá nhiều sẽ bị đau đầu.
あまり高いと、あの人は買わないと思いますよ。
Nếu nó mắc quá tôi nghĩ người đó sẽ không mua.
家に帰るまで、雨が降らないといいですね。
Trên đường về nhà nếu trời mà không mưa thì tốt quá!
Xem thêm:
29 Từ để hỏi thường gặp trong JLPT N5 – Phần 1
Tổng hợp 121 Động Từ tiếng Nhật N5
